Sual: Esnemeyi durdurmak gerekir mi? Bir duası var mıdır?
CEVAP
Namazda ve namaz dışında, ağzını açarak esnemek mekruhtur. Esnemek midenin dolu olmasından ve bedenin ağırlaşmasından meydana gelir. Dudağı ısırarak mani olmaya çalışmalıdır. Böyle yapamayan, namazda kıyamdayken sağ elin; diğer rükünlerde ve namaz dışında ise sol elin arkasıyla ağzını kapatmalıdır. Üç hadis-i şerif meali:
(Allahü teâlâ esnemeyi sevmez.) [Buhari]

(Esnerken ağzınızı kapatın.) [Müslim]

(Esnemek şeytandandır.) [Buhari]

Her esneme şeytandan değildir. Yorgunluk, uykusuzluk gibi hallerde de sinirsel esnemeler olur. Peygamberler esnemekten mahfuzdur.

İbni Âbidin hazretleri buyuruyor ki: Esnemeyi def etmenin çaresi, peygamberlerin hiç esnemediklerini hatırlamak ve hemen salevat-ı şerife getirmektir. Kuduri “rahmetullahi aleyh”, (Biz bunu defalarca tecrübe ettik ve doğruluğunu gördük) buyuruyor. Biz de tecrübe ettik ve doğru olduğunu gördük. (Redd-ül-muhtar)

Geğirmek ve esnemek
Sual: Geğirmek de esnemek gibi şeytandan mıdır?
CEVAP
Geğirmek çok yemenin alametidir. Hastalık hariç, çok yemeyen geğirmez. Peygamber efendimiz, çok yiyip çok geğiren birine, (Yanımızda öyle geğirme! Çünkü bu dünyada çok tok olan, âhirette çok açlık çeker) buyurdu. (Tirmizî, İbni Mace)

Kur’an-ı kerim okurken esneme geldiğinde durmalı, çünkü mekruhtur. Esneme ve çok yedikten sonraki rehavet hâli tembelliğe, ağırlığa ve ibadetlerden kesilmeye sebeptir. Bunun için esnemek şeytana nispet edilmiştir. (Şir’a şerhi)

Bazı esnemelerin şeytandan olmadığı, uykusuzluk, yorgunluk gibi sebeplerle olduğu da bildirilmiştir. Demek ki, geğirmek de, esnemek gibi genelde çok yemekten ileri geliyor. Yani istenmeyen bir durumdur. Esneme ve geğirmeyi azaltmak için az yiyip içmeli. Çok yiyip içtiğimize tevbe istigfar etmelidir.

Esnemeyi önlemek hakkında İbni Abidin hazretleri buyuruyor ki: Esnemeyi yok etmenin çaresi, diğer peygamberler gibi Resulullah’ın da esnemediğini hatırlayıp hemen salevat getirmektir. Kuduri sahibi, (Biz bunu defalarca tecrübe ettik ve doğruluğunu gördük) buyuruyor. Ben de tecrübe ettim ve doğru olduğunu gördüm. (Redd-ül-muhtar)

Bir nimet gelince veya bir sıkıntıdan kurtulunca şükretmek gerekir. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Aksıran veya geğiren “Elhamdülillah alâ külli hâlin minel hâl” derse, 70 dertten kurtulur.) [Hatîb, İbni Neccar]

Sual: Hadis-i şeriflerde, (Esnemek şeytandandır, Allah, esnemeyi sevmez) buyuruluyor. Bundan dolayı (Esnemek mekruhtur) deniyor. Esnemeyi biz isteyerek yapmıyoruz ki, niye mekruh oluyor? Elimizde olmayan şeyden dolayı niye biz suçlanıyoruz?
CEVAP
Esnemek, genelde çok yemekten, midenin dolu olmasından ve bedenin ağırlaşmasından meydana gelir. Yani esnemeye biz sebep oluyoruz. Mesela çok yiyip göbek bağlamak da uygun değil. (Göbeği ben bağlamadım) denmez. Göbekli olmaya biz sebep olduk. Esnemeye de biz sebep oluyoruz.

İkincisi, esnemenin kendisi değil, ağzı açarak esnemek mekruhtur. Esneme gelince esnemeyi yok etmeye çalışmalı.

Dudağı ısırıp mani olmaya çalışmalı. Böyle yapamayan, sol elin arkası ile ağzını kapatmalı. Böyle yapılırsa esnemek mekruh olmaz.