Şişmanlık genellikle hatalı ve aşırı beslenme sonucu vücutta fazla miktarda yağ toplanması ile ortaya çıkan istenmeyen bir sorundur.
Günümüzde gelişmiş ülkelerin bir çoğunda (özellikle Avustralya ve Amerika) yaygın olarak görülen şişmanlık ülkemizde de özellikle yetişkinler arasında sağlığı bozan en önemli ve yaygın beslenme bozukluğunu oluşturmaktadır. Şişmanlık kısa sürede oluşmaz. Uzun süre ihtiyacın üzerinde enerji yüklenimi sonucudur. Kötü beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivitenin azalması ve hormonal değişiklikler sonucu vücudun bazal metabolizmasının yavaşlaması sebebiyle şişmanlık menopoz dönemindeki kadınlarda sık görülen bir sağlık sorunudur.
Menopozdan sonra kadınların %50’sinde kilo alma eğilimi başlar. Bunların % 20’sinde artış 2.5 kg, %20’sinde 5 kg’dan fazladır. Çocukların büyümesi, daha az aktif yaşama şekli, görev ve sorumlulukların azalması gibi sosyal çevrede gelişen köklü değişiklikler ve kadın çekiciliğine özenin ihmal edilmeye başlandığı bu dönemde yeme ve içmelere karşı kontrolsüz bir eğilim başlamıştır.
Kendilerine şişmanlığın normal bir durum olmadığı, çeşitli hastalıkların kaynağı olduğu, sağlığının daha da fazla bozulabileceği ve bir an önce bu durumdan kurtulması gerektiği anlatılsa da bayanlar şişmanlıkla mücadelede çoğunlukla başarısız olmaktadır.
Şişmanlıkla mücadelede öncelikle karar vermek çok önemlidir. Karar verildikten ve buna inanıldıktan sonra yapılacak ilk iş boy, aktivite ve cüsselerine göre belirlenmiş ideal kiloya kavuşmalarını sağlayacak uygun kaloride diyetler profesyonelce düzenlenmesi gerekir. Bu diyetler hazırlanırken risk oluşturmamak için tuz, posa, doymuş yağ asidi içeriği dikkate alınmalıdır. Diyetler düzenlenirken şekerler ve tatlılar en az düzeye indirilmelidir.
Diyetin enerji yoğunluğu azaltılırken doygunluk verme ve barsak hareketlerini çalıştırma niteliği kazanması sağlanır. Bu sebeple sebze ve meyve grubu artırılır, tahıllar ve yağlar azaltılır, sakatatlar ve yağlı kuru yemişler yasaklanır. Et ve süt grubu belli ölçüde verilir. Diyete yardım etmek için fiziksel aktivite artırılır.
Opr. Dr. Yurdanur Erkılıç
(Türkiye - 08 Temmuz 2003)
