Çölyak hastalığının teşhisi öncelikle şüphelenmekle başlar. Teşhis amacıyla öncelikle kanda antigliadin antikorları, endomizyum antikorları veya transglutaminaz antikorlarının araştırılması gerekir. Bu antikorlardan en az birisi pozitif olursa, ince bağırsak biyopsisi yapılması şarttır.

Bundan sonraki aşamada gluten içermeyen diyetle beslenen hastanın yakınmalarının kaybolması, kansızlık gibi bozuklukların düzelmesi, başlangıçta tespit edilen antikorların kaybolması ve en erken bir yıl sonra yapılan kontrol biyopsisinde ince bağırsaktaki bozukluğun düzeldiğinin gösterilmesi ile hastalığın teşhisi doğrulanır. Bağırsak biyopsisi yapılmadan sadece diyet cevabına göre çölyak hastalığı teşhisi konulması uygun değildir.


Nasıl tedavi edilir

Bugün için çölyak hastalığının ilaç tedavisi ile iyileştirilmesi söz konusu değildir. İlaç tedavisi sadece destek tedavisi şeklinde olup anemi tespit edilenlere demir verilmesi, gereğinde D vitamini desteği veya villus atrofisine bağlı olarak ikincil laktoz toleranssızlığı gelişen hastalara bir süre süt ve süt ürünü verilmemesinden ibarettir.

Glutenin hastalığın oluşumundaki rolü anlaşıldığı günden itibaren çölyak hastalığı tedavisinde glutensiz diyet tedavinin en önemli kısmını oluşturmuştur. Glutensiz diyette buğday, arpa, çavdar ve yulaf unu içeren her türlü besin maddesinin yenilmesi yasaktır. Mısır ve pirinç toksik olmayıp diğerlerinin yerlerine kullanılabilir. Gluten çölyak hastaları için bir anlamda zehir olarak kabul edilir. Tedavide gluten içeren tüm ürünlerin diyetten çıkarılması gerekir. Glutenin diyetten çıkarılması ile hastalığın belirtilerinde kısa süre içinde gerileme gözlenir. Eğer iyileşme gözlenmez ise ya diyet tam olarak yapılmamaktadır ya da hastalığın teşhisi yanlıştır.

Gluten birçok üründe kullanılan bir maddedir. Hazır yiyeceklerin hemen hemen hepsinde gluten maddesi kullanılır. Glutensiz diyet zor bir diyetmiş gibi görülür. Ancak günümüzde glutensiz un, bisküvi ve ekmek gibi ana besinler yanında çikolata, gofret gibi birtakım ürünler de üretilebilmektedir. Günümüzde tüm çölyaklı hastaların glutensiz diyete tam olarak uyması ve ömür boyu sürdürmesi gerektiği konusunda fikir birliği vardır. (06 Nisan 2006)