Çok uyumak zararlıdır

Sual: Çok uyumak zararlı mıdır?
CEVAP
Evet hastalık yoksa çok uyumak zararlıdır. Okuyucularımızdan Ahmet Kanter’in gönderdiği şiirimsi yazı şöyledir:

Az ye kalbini pakla,
uykuyu kabre sakla.

Az uyumak nimettir,
çok uyumak gaflettir.

Gaflet ise zarardır,
kalbimizi karartır.

Fazla uykuyu at,
ihtiyacın kadar yat.

Seher gayet kutludur, 
o an kalkan mutludur.

Seherde rahmet kapısı açılır,
uyanık olana nimet saçılır.

Az ye, az uyu, çok konuşma,
bir gün veli olursan şaşma.

Evliyâlığa bunlarla girilir,
sonra sayısız nimetler verilir.

Çok uyku eziyettir,
az uyku meziyettir.

Çok uyku çok fazilet götürür,
gaflet ve tembellik getirir.

Çok sevme sen yatağı ve yorganı,
uyku tembelleştirir her organı.

Unutma ki uyku ölüme eştir,
gafletle yatanın sonu ateştir.

Arifler sehere her an hasrettir,
bilirler çok uyumak musibettir.

Geceleri ne güneşler doğar,
gafletle yatanı zulmet boğar.

Uyanıklık huzurda edeptir,
çok uyku pişmanlığa sebeptir.

Midesi boş olana uyku gelmez,
az uyuyana korku gelmez.

Arif, seherde lezzet alır,
gâfiller bundan mahrum kalır.

Az uyku kalbe ciladır,
çok uyku ise beladır.

Sanma çok yemek kan olur,
çok uyuyan unutkan olur.

Çok uyumak ayıptır,
kıymetli vakitten kayıptır.

Az uyumak nimeti
Sual: Çok uyumanın zararlı, az uyumanın faydalı olduğunu söylüyorlar. Bu hususta bilgi verir misiniz?
CEVAP
Çok eser vermiş zatların hayatı incelenirse, az uyuyup çok çalıştıkları görülür. Ancak ihtiyaç miktarı uyumalıdır! Hikmet ehli buyuruyor ki:

Allah sevgisinin alametlerinden biri az uyumaktır. Gece çok az, gündüz çok uyumak, hastalığa sebep olur. Az yemek bedene, az uyumak ruha rahatlık verir. Çok uyumak zararlıdır. Çok yiyip içen istemese de çok uyur. Az yiyip içmek ve az uyumak gerekir. Çok yiyen çok su içer. Çok su içen çok uyur. Çok uyuyanın ömrü uyku ile geçtiği için dünya ve ahiret kazancına mani olur. Bir hadis-i şerifte, (İşlerin hayırlısı vasat olanıdır. Din, ifrat ve tefritin ortasındadır) buyuruldu. (Beyheki)

[Vasat, orta yoldur. İfrat, normalden fazla, tefrit, normalden az demektir. Mesela çok uyumak ifrat, pek az uyumak tefrittir. Çok yiyip içmek ifrat, çok az yemek tefrittir.]

Uykuya düşkün murada eremez, gece dağılan nimeti göremez. Cenab-ı Hak her gece, (Dua eden yok mu, duasını kabul edeyim) buyurur. (Buhari)

Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Cehennemden kaçıp, Cenneti isteyenin gözüne uyku girmez.) [İ.Mende]

(Ümmetim için en çok korktuğum şey, göbek büyüklüğü, uykuya devam, tembellik ve iman zayıflığıdır.) [Deylemi]

(En üstün amel, herkes uykuda iken gece namaz kılmaktır.) [C.Yolu]

(Yemekten sonra uyumak kalbi katılaştırır.) [İbni Mace]

(Çok uyumak, insanı ahirette fakir eder.) [Beyheki]

(Allahü teâlâ, çok uyuyanı sevmez.) [İ.Gazali]

(Sabah uykusu, acizlik, tembellik, gevşeklik ve unutkanlığa sebep olur.) [İ. Maverdi]

(Sabah namazından sonra, güneş doğana kadar uyumayın!) [Beyheki]

(Sabahları uyuyan sırt ve bel ağrılarına müptela olur.) [İ. Şarani]

(Kuşluk uykusu zamansız, kaylule faydalıdır. Akşam üstü uyumak ahmaklıktır.) [İ. Maverdi]

(Çok yiyip içene ve çok uyuyana Allahü teâlâ buğzeder.) [İ. Gazali]

(Annesi, Hazret-i Süleyman’a "Çok uyuma, çok uyku kıyamette insanı fakir bırakır" dedi.) [İbni Mace]

(Sabah uykusu rızka manidir.) [Beyheki]

Hazret-i Fatıma anlatır: Sabah namazından sonra yattım. Babam, beni uyandırıp, (Kızım kalk, gafillere benzeme! Allahü teâlâ rızıkları, sabah namazının vaktinde verir) buyurdu. [Beyheki]

Allahü teâlâ, (Beni sevdiğini söyleyip de, sabaha kadar uyuyan, yalancıdır. Çünkü dost, dostla sohbet ister. Gafleti bırakıp beni anar, sohbetime kavuşur) buyurdu. (M.Name)

Sabah kalkarken
Erken yatıp erken kalkmaya çalışmalıdır! Özürsüz sabah vakti uyumak uygun değildir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Günün evvelinde uyumak aklı azaltır, ortasında uyumak [kaylule yapmak] enbiya ve evliyanın ahlakındandır. Gündüzün sonunda uyumak tembelliktir.) [Şir’a]

(Şu dört şeye riayet edenin kendisi ve aile efradı muhtaç duruma düşmez:
1- Sabahtan önce kalkıp namaz kılmak,
2- Vakit girmeden abdest almak,
3- Ezandan önce mescide girmek,
4- Vitir namazından sonra konuşmamak.)

Her sabah kalkınca şunları yapmalıdır:
1- Kalkar kalkmaz Allahü teâlâyı anmalı!
2- Durumuna uygun şekilde giyinmeli!
3- Abdest almalı! Hep abdestli durmaya çalışmalı!
4- Namazı vaktinde ve noksansız kılmalı!
5- Rızkı Allahü teâlânın verdiğine inanıp helalden talep etmeli!
6- Allahü teâlânın taksimatına razı olmalı, verdiklerine kanaat etmeli!
7- Allahü teâlâya tam tevekkül etmek.
8- Allahü teâlânın takdirine razı olarak sabretmeli!
9- Onun verdiği bütün nimetlere şükretmeli! En büyük nimet müslüman olmaktır.
10- Helalinden kazanıp helalinden yemelidir! (T. Gafilin)

Uyumak mekruh olan vakitler
Sual: Bir hadis-i şerifte, (Sabah uykusu rızka manidir) buyuruluyor. Sabah ne zaman uyumak uygun değildir? Uyumak uygun olmayan başka hangi vakitler vardır?
CEVAP
Güneş doğduktan 50 dakikaya yani işrak vaktine kadar olan vakitte uyumak mekruhtur. Birkaç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Sabah namazından sonra, güneş doğana kadar uyumayın!) [Beyheki]

(Sabahları uyuyan sırt ve bel ağrılarına müptela olur.) [İ. Şarani]

(Sabah uykusu, tembellik ve unutkanlığa sebep olur.) [İ.Maverdi]

Hazret-i Fatıma anlatır:
Sabah namazından sonra yatmıştım. Babam, (Kızım kalk, gafillere benzeme! Allahü teâlâ rızıkları, sabah namazının vaktinde verir) buyurdu. (Beyheki) [Rızkların dağılması sabah namazından sonra olur. Manevi rızkların dağılması ise ikindi namazından sonradır. Bu iki vakitte uyumamaya dikkat etmelidir.]

(Kaylule [öğle üzeri uyumak] faydalıdır. Akşam üstü uyumak ahmaklıktır.) [İ. Maverdi]

Resulullah efendimiz, yatsı namazından önce uyumayı uygun görmezdi.

Yatsıdan önce uyumak ve yatsıyı kıldıktan sonra [ihtiyaçsız] konuşmak mekruhtur. Yatsıdan sonra konuşmak ancak faydasız laf etmeye sebep olacağı için mekruhtur. Mühim bir hacetten dolayı olursa mekruh değildir. Kur'an okumak, zikretmek, evliya menkıbelerini anlatmak, fıkıh okumak ve misafirle konuşmak mekruh olmaz. (Redd-ül muhtar)

Gündüz uyumak
Sual: Öğleden önce ve öğleden sonra olmak üzere günde iki defa uyumanın sakıncası var mı?
CEVAP
Bir ihtiyaç olmadan gündüz iki defa uyumak mekruhtur. Gece ibadeti yapıp uykusuz kalmadan, gündüz uyumamalı. (İhya)

Gece çalışan gündüz uyuyabilir veya hasta uyuyabilir. Yani bir mazeretle uyunabilir. Mazeretsiz, günde iki defa uyumak ve ömrü uykuyla geçirmek uygun olmaz.