Sual: Kaza namazı borcu olan, nafile namaz kılabilir mi?
CEVAP
Kazası olan nafile namaz kılamaz. İmam-ı Gazali hazretlerinin Dürret-ül Fahire kitabındaki hadis-i şerifte (Kazaya kalmış namaz borcu bulunanın, nafile namazı kabul olmaz) buyuruldu.

Ahmed Cami hazretlerinin, Miftah-un-necat kitabındaki hadis-i şerifte, (Ya Ali, halk nafile ile meşgul olurken, sen farzları tamamla) buyuruldu.

Hazret-i Ali’nin rivayet ettiği hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Farz borcu olan, kaza etmeden, nafile kılarsa, boş yere zahmet çekmiş olur, kazasını ödemedikçe, nafile namazları kabul olmaz) [Fütuh-ul Gayb m. 48]

Başka bir hadis-i şerifte de (Farzları eda ve muhafaza etmek cihadın en faziletlisidir) buyuruldu. (Taberani)

Hadis-i Kudside (Farz yapmakla bana yaklaşıldığı gibi, hiçbir ibadetle yaklaşılamaz) buyuruldu. (Beyheki)

Abdülkadir-i Geylani hazretleri buyuruyor ki:
(Farz borcu varken nafile ile meşgul olmak ahmaklıktır. Kaza borcu olanın nafile kılması, alacaklıya, borçlunun hediye götürmesine benzer ki, elbette kabul olmaz. Mümin, bir tüccara benzer, farzlar sermayesi, nafileler kazancıdır. Sermaye kurtarılmadan kâr olmaz.) [Fütuh-ul Gayb m. 48]

İki niyetli namaz
Farz namaz borcu olan, sünnetleri kılarken kazaya da niyet etmelidir.
Sünnet yerine kaza kılan, sünneti terk etmiş olmaz. Fakat sünnetin sevabına kavuşmak için, kazayı kılarken, sünneti kılmaya da niyet etmelidir. Vaktin farzını kılarken, sünnete de niyet edilirse, sünnet sahih olmaz. Fakat, kaza kılarken sünnete de niyet etmek sahih olur. (Eşbah)

Büyük âlim İbni Nüceym'e soruldu ki, kaza namazı olan kimse, sünnetleri kılarken kazaya niyet ederek kılsa, sünnetleri terk etmiş olur mu? Cevabında, (Sünnetleri terk etmiş olmaz. Çünkü sünnetleri kılmaktan maksat, o vakit içinde farzdan başka bir namaz daha kılmaktır. Kaza kılmakla, sünnet de yerine getirilmiş olur.) [Nevadir-i fıkhiyye fi mezheb-il-eimmet-il Hanefiyye s. 36]

Dürr-ül-muhtar'ın, (Nafile kılmak isteyen, önce namaz kılmayı adamalı, sonra, nafile yerine, bu adak namazı kılmalıdır. Sünnet namazları nezr ettikten sonra kılan, bu sünnetleri kılmış olur) ifadesini, İbni Âbidin hazretleri açıklarken, (Nezr edilen namazı kılmak vacip olduğu için, vacip sevabı hasıl olur. Sünnet yerine, nezr olunan namaz kılınınca, sünnet de kılınmış olur) buyuruyor.

Sünnetleri önceden nezr edip de, nezr olarak kılmanın daha iyi olduğu Halebi'de ve (Tahtavi)nin (Merakıl-felah) haşiyesinde yazılıdır. Böylece, öğle sünnetini kılmadan önce (Dört rekat namaz kılmak nezrim olsun) dese, sonra adak olarak niyet edip, kılsa, hem vacip sevabı kazanır, hem de öğle namazının sünnetini kılmış olur. Kulun, kendine vacip ettiği namazı kılması ile, sünnet terk edilmiş olmayınca, Allah’ın farz kıldığı kaza namazı kılınınca, sünnet terk edilmiş olmaz. Hem kaza, hem de sünnet kılınmış olur.


Sual: Kaza namazı olan kimse, nafile bir namaz kılarken, mesela kuşluk, evvabin, teheccüd gibi nafile bir namazı kılarken nasıl niyet etmesi gerekir?
CEVAP
Kazası olanın nafilesi kabul olmaz. Bunun için, iki rekat kuşluk namazı kılarken, (İlk kazaya kalmış sabah namazının farzına ve kuşluk namazına) diye niyet eder. Abdesti yeni almış ve o abdestle başka namaz kılmamışsa, sübha namazına da, eğer mescitte kılıyorsa, tehıyyat-ül-mescide de, yolculuğa da çıkıyorsa, tehıyyat-ül-menzile de niyet eder. Yani beş namaza aynı anda niyet etmiş olur. Böylece hem kazası ödenmiş, hem de bildirilen nafile namazların sevabına kavuşulmuş olur.